ยาเสพติด หมายถึง สารหรือยาชนิดใดๆ หรือยาที่อาจเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากธรรมชาติ หรือจากการสังเคราะห์ ซึ่งเมื่อเสพเข้าสู่ร่างกาย ไม่ว่าจะโดยการกิน ดม สูบ ฉีด หรือด้วยวิธีการใดๆแล้วจะทำให้เกิดผลต่อร่างกายสมองและจิตใจ
การแบ่งประเภทยาเสพติดในทางกฎหมาย สิ่งที่ถือว่าเป็นยาเสพติดนั้นจะต้องมีกฎหมายกำหนดไว้อย่างชัดเจน หากไม่มีกฎหมายระบุไว้สิ่งนั้นก็ไม่ใช่ยาเสพติด แม้ว่าสิ่งที่เสพนั้นจะมีฤทธิ์ที่ทำให้เกิดการเสพติดได้ก็ตาม เช่น บุหรี่ สุรา เป็นต้น
พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ.2522 ได้แบ่งยาเสพติดให้โทษ (มาตรา7) แบ่งออกเป็น 5 ประเภทด้วยกัน ดังนี้
ประเภทที่ 1 ยาเสพติดให้โทษชนิดร้ายแรง มี 38 รายการที่สำคัญ คือ เฮโรอีน แอมเฟตามีน แมทแอมเฟตามีน เอ็กซ์ตาซีและแอลเอสดี
ประเภทที่ 2 ยาเสพติดให้โทษทั่วไป มี 102 รายการที่สำคัญ คือ ใบโคคา โคคาอีน โคเดอีน ยาสกัดเข้มข้นของต้นฝิ่นแห้ง เมทาโดน มอร์ฟีน ฝิ่นยา (ฝิ่นที่ผ่านกรรมวิธีปรุงแต่งเพื่อใช้ในทางยา) ฝิ่น (ฝิ่นดิบ ฝิ่นสุก มูลฝิ่น)
ประเภทที่ 3 ยาเสพติดให้โทษที่มีลักษณะเป็นต้นตำรับยาและมียาเสพติดให้ โทษประเภท 2 ผสมอยู่ คือ ยารักษาโรคที่มียาเสพติด ประเภท 2 เป็นส่วนประกอบอยู่ในสูตร เช่น ยาแก้ไอ ยาแก้ท้องเสีย
ประเภทที่ 4 สารเคมีที่ใช้ในการผลิตยาเสพติดให้โทษประเภท 1 หรือ 2 มี 32 รายการที่สำคัญ เช่น อาเซติค แอนไฮไดรด์อาเซติค คลอไรด์
ประเภทที่ 5 ยาเสพติดให้โทษที่ไม่เข้าอยู่ในประเภท 1 ถึง 4 มี 4 รายการ คือ กัญชา พืชกระท่อม พืชฝิ่น ทุกส่วนของพืชกัญชา ทุกส่วนของพืชกระท่อม และพืชเห็ดขี้ควาย
อัตราโทษ ยาเสพติด
จำหน่าย หรือครอบครองเพื่อจำหน่าย จำนวน ไม่ถึง 0.375 กรัม จำคุก 4 – 15 ปี
จำหน่าย หรือครอบครองเพื่อจำหน่าย จำนวน เกิน 0.375 กรัม จำคุก 4 – ตลอดชีวิต
จำหน่าย หรือครอบครองเพื่อจำหน่าย เกิน 20 กรัม จำคุกตลอดชีวิต
ข้อปฏิบัติและแนวทางการต่อสู้คดี
1 ก่อนลงลายมือชื่อในบันทึกการจับกุม ต้องอ่านข้อความให้ละเอียด
2 คดียาเสพติดศาลมักไม่ให้ประกันตัว เพราะเกรงว่าจะหลบหนี และคดีมีอัตราโทษสูง
3 ในชั้นจับกุม หรือชั้นพนักงานสอบสวน ควรปฎิเสธถ้าไม่ได้กระทำผิด ในชั้นศาลควรจัดหาทนายความต่อสู้คดี
4 ถ้าจะสู้คดีควรจะเตรียมพยานหลักฐานอย่างไร?
ตอบ คดียาเสพติดสาระสำคัญอยู่ที่ของกลาง ธนบัตรล่อซื้อ ถ้าอยู่ในตัวผู้กระทำความผิดก็เป็นเรื่องยากในการต่อสู้คดี แต่ถ้าของกลางไม่ได้อยู่ที่ผู้กระทำความผิดหรือยังมีข้อสงสัยว่าใครเป็นเจ้าของของกลาง จำเลยยังมีโอกาสต่อสู้คดี พยานในชั้นจับกุมและคนที่รู้เห็นเหตุการณ์เป็นสิ่งที่มีความสำคัญต่อรูปคดี รวมทั้งสถานที่เกิดเหตุ แสงสว่างหรือแสงไฟ พฤติการณ์การจับกุม การข่มขู่หรือการทำร้าย ร่างกายเพื่อให้การรับสารภาพ สิ่งเหล่านี้เป็นข้อสำคัญในการต่อสู้คดี
6 โอกาสชนะคดียาเสพติดขึ้นอยู่กับการนำสืบ ปฎิเสธของกลางในคดี ให้ศาลสงสัย
7 จำเลยที่กระทำผิดในคดียาเสพติด ควรให้ความร่วมมือกับเจ้าพนักงานขยายผลในชั้นจับกุมเพื่อจะนำไปสู้การจับกุมผู้กระทำผิดรายอื่น ศาลจะลงโทษผู้ต้องหาน้อยเพียงใดก็ได้